532 milyar lira teşvike sıfır istihdam

Andaç Aydın Arıduru
[email protected]

AKP sadece Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı eliyle, son iki yılda yatırım teşvikleri adı altında 532 milyar TL’lik kamu kaynağını sermaye sahiplerine aktardı. Ancak bu devasa kaynak aktarımına rağmen, sanayide istihdam vaatleri karşılıksız kaldı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının açıkladığı verilere göre, 2023 ve 2024 yıllarında yatırım teşvik programları kapsamında sermayeye toplam 532 milyar TL kamu kaynağı aktarıldı. Ancak dev bütçelere rağmen, sanayide beklenen istihdam artışı gerçekleşmedi. Teşviklerle yüz binlerce kişilik istihdam hedeflenmesine karşın, son iki yılda sanayi sektöründe sadece 11 bin 538 kişilik fiili artış yaşandı.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı istihdam gerekçesiyle sadece iki yılda sanayi patronlarına dev kaynak aktardı. 2023 yılında 339 bin 952 kişilik istihdam öngörüsüyle 244.6 milyar TL 2024 yılında 270 bin 929 kişilik istihdam hedefiyle 274.7 milyar TL teşvik verildi.

Toplamda 532 milyar TL’lik kamu kaynağı, sanayi yatırımları için sermaye sahiplerine aktarılmış oldu. Ancak Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin sanayi kapasite raporlarına göre, sanayide yalnızca 11 bin 538 kişilik fiili istihdam artışı gerçekleşti.

İstihdam yaratmıyor

2023’te en çok teşvik alan 1. bölge, kamudan 59.8 milyar TL almasına rağmen, aynı yıl bu bölgede 25 binin üzerinde işçi istihdamdan çıktı. Sadece 2. bölge illerinde 34 bin kişilik bir istihdam artışı gözlenirken, diğer bölgelerde verilen milyarlarca liralık teşvik işçi sayısına olumlu yansımadı.

2023 yılından 2024 yılına idari personel hariç toplam çalışan sayısında 6 bölgenin toplamında idari personel hariç işçi, usta teknisyen ve mühendislerin sayısında toplam 11 bin 538 kişi artış oldu. Yani 340 bin kişi istihdam etmesi “öngörülerek” verilen teşvikler geçtiğimiz yıl sanayide 11 bin 538 çalışanın istihdamına yansırken teşvikler patronların kasasına aktı.

Teşvik yağmaya devam ediyor

Olumsuz tabloya rağmen teşvik dağıtılmaya devam etti. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, ocak ayı yatırım teşvik bültenini yayımladı. Bültene göre yılın ilk ayında sermayedarların toplam 53.6 milyar TL değerindeki yatırımına çeşitli teşvik programlarından kaynaklar aktarılırken bu yatırımlar ile ilave 21 bin 870 kişilik istihdam öngörüldüğü belirtiliyor.

Yılın ilk ayında düzenlenen 1165 adet yatırım teşvik belgesinde aktarılan kaynağın büyüklüğü, ülkenin 6 bölgeye bölünerek yapılan yatırımlara verilen teşviklerin yatırımın toplam değerine oranı farklılık gösteriyor. 1. bölgeye (Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir İstanbul, İzmir, Kocaeli, Muğla, Tekirdağ) yapılan yatırımlara sağlanan kaynağın yatırımların büyüklüğünün yüzde 15’i (OSB’ler içinde ise yüzde 20) kadar olurken 6. bölge’ye (Adıyaman, Ağrı, Ardahan, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkâri, Iğdır Kars, Mardin, Muş, Siirt, Urfa, Şırnak, Van) yapılan yatırımlarda aktarılan kaynak yapılan yatırımların yüzde 50’sine (OSB’lerde yüzde 55) kadar yükseliyor.